Parallel Session B
B3. Mini-symposium: Implementatie van een evidence-based interventie: Gepersonaliseerde training van fysieke fitheid
B4. Mini-symposium: Neurovisuele revalidatie voor visuele klachten bij mensen met de ziekte van Parkinson, dementie en multiple sclerose
B5. Workshop: Hoe dragen we optimaal kennis over in een zorgnetwerk? Een leven lang leren van- en aan patienten en collega zorgprofessionals in de zorg voor mensen met een chronische aandoening
B6. Mini-symposium: ProtheseAcademie: de academische werkplaats rondom het (thuis)gebruik van arm- en beenprothesen
B7. Mini-symposium: Preventie is bewezen effectief, maar wat zijn de succesfactoren in het daadwerkelijk gaan toepassen van gezond gedrag?
B8. Mini-symposium: Non-farmacologische interventies bij de ziekte van Parkinson: wetenschappelijke evidentie, onderliggend cerebraal werkingsmechanisme en toepassing in dagelijkse praktijk
Het trainen van fysieke fitheid (kracht- en uithoudingsvermogen) is voor veel patiënten (met diverse aandoeningen/beperkingen) onderdeel van hun revalidatietraject, omdat het een belangrijke voorwaarde is voor het herwinnen van mobiliteit en zelfredzaamheid, wat weer randvoorwaarden zijn voor het optimaliseren van de participatie. Omdat het nog ontbreekt aan eenduidig evidence-based beleid met betrekking tot het voorschrijven en van kracht- en conditietraining in de medisch specialistische revalidatiepraktijk werkt de afdeling Bewegingswetenschappen VU Amsterdam (BW-VU) sinds 2014 samen met diverse revalidatiecentra (o.a. Heliomare, Reade en Merem) om een veilig, op maat gemaakt en wetenschappelijk onderbouwd trainingsprogramma te implementeren bij patiënten voor wie verbeteren van fysieke fitheid een revalidatiedoel is.
Dit symposium heeft als doel om de ervaringen met de implementatie van het programma te delen. Er zal worden ingegaan op de inhoud van de programma’s en er worden resultaten en ervaringen van patiënten gepresenteerd, met speciale aandacht voor de meest kwetsbare doelgroepen. Daarnaast zal uitgebreid worden stilgestaan bij het belang, problematiek en mogelijke oplossingen rondom implementatie van deze interventie.
Programma
- Inleiding: Van wetenschap naar praktijk en terug! - Karin Gerrits
- Inspanningsfysiologie (testen en trainen) in de revalidatiepraktijk - Karin vder Ende en Douwe Kranendonck
- Een voorbeeld uit de praktijk: Implementatie bij kwetsbare groepen - Ilse Blokland
- Implementatie inde revalidatie: hoe moet dat eigenlijk? - Karin Gerritsen Paulien Goossens
- Afsluiting
Schets van het symposium:
- Karin Gerrits (senior onderzoeker BW-VU, onderzoek coördinator Merem) zal de workshop (in)leiden en de achtergrond van het gedachtengoed van gepersonaliseerd trainen toelichten. Aan het eind van het symposium zal zij via een interactieve sessie en aan de hand van het implementatieprogramma FITopMAAT binnen Merem ingaan op de te volgen stappen bij implementatie van onderbouwde beweeginterventies (de ‘do’s en de don’ts’). Haar kennis, opgedaan binnen het Implementatienetwerk Sport en Bewegen, ZonMw kan hierbij dienen als handreiking naar andere revalidatiecentra, om zo verdere implementatie en borging binnen de MSR te faciliteren.
- Douwe Kranendonck (revalidatiearts Merem) en Karin van der Ende (sportarts) zullen vanuit hun expertise en ervaring ingaan op het belang van de inspanningsfysiologie binnen de medisch specialistische revalidatie en hoe zij inspanningstesten gebruiken bij het opstellen van o.a. trainingsvoorschriften voor verbeteren van kracht en uithoudingsvermogen.
- Ilse Blokland (promovenda BW-VU/Heliomare) zal haar onderzoeksresultaten en ervaringen met ‘Fysiek profiel’ bij o.a. CVA-patiënten delen en stilstaan op de belemmeringen, maar vooral ook de mogelijkheden, bij kwetsbare groepen met ernstige beperkingen. Omdat het van belang is dat de juiste zorg ook op de juiste plek terecht komt zal zij bovendien ingaan op de samenwerking met de 1e lijn.
- Paulien Goossens (RvB Merem) zal vooral het belang van evidence-based practice en implementatie in de revalidatiepraktijk toelichten en hoe bestuur en beleid kunnen bijdragen aan het borgen hiervan binnen hun eigen revalidatiecentrum.
De visuele klachten die mensen met een neurodegeneratieve aandoening, zoals de ziekte van Parkinson, dementie en multiple sclerose, worden nog vaak niet goed erkend of herkend. Visuele klachten kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven. Daarom is het belangrijk inzicht te krijgen in de aard en de ernst van visuele klachten van deze mensen en te onderzoeken hoe de zorg het beste kan worden ingericht. Om te beginnen is een korte vragenlijst ontwikkeld, de Screening Visuele Klachten (SVK). Deze vragenlijst is afgenomen bij een grote groep mensen bij het Punt voor Parkinson, de poli klinische geriatrie van het Medisch Centrum Leeuwarden en het MS Centrum Noord-Nederland. Hieruit kwam naar voren dat bij bepaalde groepen veel verschillende klachten veelvuldig werden gerapporteerd. Aan de hand van visuele klachten kunnen mensen worden doorverwezen naar passende revalidatie. De SVK kan hierin ondersteunen. Neurovisuele revalidatie kan worden ingezet om de participatie in het dagelijks leven van mensen met hersenletsel met visuele klachten zo groot mogelijk te houden en de kwaliteit van leven te vergroten. Het doel van dit mini-symposium is inzicht te geven in de visuele klachten bij mensen met een neurodegeneratieve aandoening en de in neurovisuele revalidatie die hierbij past.
Programma:
- Eerst wordt besproken wat neurovisuele revalidatie voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel inhoudt en hoe het zorgpad voor deze mensen eruit kan zien - Joost Heutink
- Tijdens de tweede presentatie wordt uitgelegd hoe de SVK is ontwikkeld, uit welke items en schalen deze bestaat en hoe de SVK bij mensen met een neurodegeneratieve aandoening ingezet kan worden om te ondersteunen bij doorverwijzingen en de revalidatie. De resultaten van een studie naar de prevalentie van visuele klachten bij mensen met de ziekte van Parkinson worden gepresenteerd - Iris van der Lijn
- In de derde presentatie wordt aandacht besteed aan de visuele klachten van mensen die de poli klinische geriatrie bezoeken voor dementie of MCI - Gera de Haan
- Daarna komt ook de prevalentie van de visuele klachten die mensen met multiple sclerose ervaren aan bod. De visuele klachten lijken slechts voor een klein deel verklaard te worden door visuele functiestoornissen. Ook andere factoren zoals cognitie of depressieve klachten kunnen een rol spelen bij visuele klachten - Fleur van der Veen, chair
- Tot slot wordt besproken welke revalidatiestrategieën, bij Koninklijke Visio, ingezet kunnen worden bij mensen met de ziekte van Parkinson, dementie en multiple sclerose om de participatie en kwaliteit van leven zo hoog mogelijk te houden, ondanks de visuele klachten - Vanessa Buijnink
'Coming together is the beginning, keeping together is progress, working together is success' (Henri Ford)
In 2020 is het project 'Ontwikkeling van een zorgnetwerk voor kinderen en volwassenen met een spierziekte' van start gegaan. Binnen dit project wordt gebouwd aan een Landelijk Spierziekten Zorgnetwerk, met als doelstelling een hogere kwaliteit van leven door een grote kwaliteit en continuïteit van zorg. Bijna 40 studenten hebben tot nu toe informatie opgehaald over de huidige en de wenselijke situatie. Tot op heden wordt kennis over onze patiënten en specifieke diagnoses en behandelingen aan elkaar vooral op papier gedeeld, maar is dit de optimale manier voor kennisdeling en overdracht van patiëntgegevens? Revalidatieartsen in opleiding worden ook niet alleen op papier opgeleid, en de periode rondom COVID heeft geleerd dat een ‘ warme kennis- en casusoverdracht’ onmisbaar is. In de workshop zal, aan de hand van casuïstiek uit uw en onze praktijk geoefend worden met deze wijze van kennisdeling en overdracht en kunnen we alvast een start maken met een nieuwe manier van kennisdeling en overdragen. Zorgprofessionals in de zorg voor mensen met chronische aandoeningen worden van harte uitgenodigd deel te nemen om kennis te halen en brengen. Vooraf vragen wij u om voorbeeldcasuïstiek te delen.
Programma:
- Introductie: kennisdeling in de zorg voor spierziekten, samenvatting studentprojecten (30 minuten), Ronne Pater en Nicole Voet, met input vanuit patientenvereniging Spierziekten Nederland
- Aan de hand van ingebrachte casuïstiek volgen we de reis van de patiënt. Hierbij reflecteren we op de effecten van de huidige werkwijzen en rolverdeling en onderzoeken we samen hoe we iedere betrokkenen in hun kracht kunnen zetten en optimaal kunnen faciliteren met kennis en middelen. Samen creëren we de zorg voor morgen. (interactief, 60 minuten), onder begeleiding van Ronne Pater, Esther Kruitwagen, Martin Beuzel en Nikolas Fahlskog
- Samenvatting bevindingen patiëntreizen: wat hebben wij van elkaar geleerd? (30 minuten), Nicole Voet
Chair: Nicole Voet, revalidatiearts en senior onderzoeker Klimmendaal/ Radboudumc, voorzitter project ontwikkeling zorgnetwerk voor spierziekten
Sprekers en workshopleiders:
- Esther Kruitwagen, revalidatiearts en senior onderzoeker UMCU, lid stuurgroep project ontwikkeling zorgnetwerk voor spierziekten en landelijk ALS netwerk
- Martin Beuzel, beleidsmedewerker UMCU, projectleider project ontwikkeling zorgnetwerk voor spierziekten, projectleider voor KinderOncoNet en betrokken bij Netwerk Kind&NAH
- Nikolas Fahlskog, innovatiemanager, projectleider project ontwikkeling zorgnetwerk voor spierziekten, patiëntvertegenwoordiger
- Ronne Pater, fysiotherapeut en junior onderzoeker, oud stagiaire project ontwikkeling zorgnetwerk voor spierziekten
- Spierziekten Nederland zal tevens haar inbreng geven
Leerdoelen:
Leren van en aan elkaar over:
- optimale kennisdeling in de zorg voor mensen met een chronische aandoening
- optimale wijze van overdracht in de zorg
- delen van casuïstiek en ervaringen in de zorg voor mensen met een chronische aandoening
- het komen tot creatieve oplossingen in het complexe landschap van zorg voor mensen met een chronische aandoening
- het bekijken van de zorg vanuit het perspectief van de ander (patient en collega)
In Nederland is veel kennis en kunde aanwezig met betrekking de tot ontwikkeling, vervaardiging, verstrekkingen en het gebruik van arm- en beenprothesen. Desalniettemin is de tevredenheid van de gebruiker met deze hulpmiddelen vaak nog onvoldoende. Om de effectiviteit van prothesen en de tevredenheid van de gebruiker te verbeteren is betere samenwerking van alle stakeholders op dit terrein gewenst. Recent heeft ZonMw binnen het onderzoeksprogramma Goed Gebruik Hulpmiddelen subsidie ter beschikking gesteld voor het inrichten van academische werkplaatsen. Eén van de academische werkplaatsen die op basis van deze middelen zal worden ingericht is de ProtheseAcademie; de academische werkplaats rondom de gebruiker, voor het genereren en verspreiden van kennis over het (thuis)gebruik van arm- en beenprothesen.
In de ProtheseAcademie werken kennisinstellingen, onderwijsinstellingen, zorgverleners, protheseverstrekkers, fabrikanten, zorgverzekeraars uit heel Nederland samen met de eindgebruikers om kennis rondom ontwikkeling en gebruik van arm- en beenprothese te ontwikkelen en te verspreiden. De ProtheseAcademie bestaat uit een centraal loket van waaruit activiteiten worden aangestuurd door een vaste coördinator. Deze activiteiten omvatten: het ophalen van vragen in een vragenbank, het omzetten van vragen naar onderzoeks- en praktijkgerichte projecten, het coördineren van projecten met alle partners, het terugkoppelen van antwoorden naar de stakeholders en ondersteunen bij de implementatie van de resultaten. Centraal daarbij staat de gebruiker, vertegenwoordigd in een gebruikerspanel, die een belangrijk aandeel heeft in het genereren van vragen, uitvoeren van projecten en implementeren van de resultaten, met als ultiem doel het verbeteren van de kwaliteit, doelmatigheid, tevredenheid van prothesezorg in Nederland.
Chairs:
- Han Houdijk, afdeling Bewegingswetenschappen UMCG, Groningen
- Corry van der Sluis, Aline Vrieling, Centrum voor Revalidatie UMCG, Groningen
Sprekers:
- Diverse partners uit de ProtheseAcademie, inclusief patiëntenvereniging KorterMaarKrachtig
Opzet van de sessie:
- ProtheseAcademie: visie, missie en organisatie. (15 min door sessie-voorzitters)
Naast de aanleiding voor de opzet van de ProtheseAcademie, zullen hier de doelstellingen van de academische werkplaats alsmede de organisatievorm en werkwijze worden toegelicht. Ook zullen alle deelnemende partners worden voorgesteld - ProtheseAcademie: De gebruiker centraal. (10 min door Korter maar Krachtig)
In de ProtheseAcademie speelt de eindgebruiker een centrale rol. De patiëntenvereniging KorterMaarKrachtig zal de relevantie van de ProtheseAcademie en haar inbreng toelichten. - Praktijkgerichte en onderzoeksprojecten in de ProtheseAcademie. (35 min door verschillende partners uit de ProtheseAcademie)
In de subsidieaanvraag voor de academische werkplaats zijn al 3 onderzoeksprojecten en 4 praktijkgerichte omschreven die samen met de gebruikers en partners zijn geprioriteerd. Deze projecten zullen door verschillende partners uit de ProtheseAcademie worden gepresenteerd. - Discussieronde aanvullende (onderzoeks-)vragen. (20 min, interactief met publiek)
De ProtheseAcademie heeft als taak het ophalen van vragen m.b.t. prothesegebruik bij verschillende stakeholders. Graag gaan we samen met u in discussie over vragen die in de nabije toekomst in de ProtheseAcademie een plaats kunnen krijgen. - Deelnemen in de ProtheseAcademie (10 min, door coördinator)
Bij de afsluiting van het symposium zal de coördinator van de ProtheseAcademie toelichten hoe geïnteresseerden kunnen aansluiten bij de activiteiten van de ProtheseAcademie.
Leerdoelen:
In dit mini-symposium willen we de ProtheseAcademie en alle aangesloten partners aan u voorstellen met de volgende doelen:
De deelnemers:
- zijn bekend met de doelstellingen, organisatie en werkwijze van de ProtheseAcademie
- zijn op de hoogte van de praktijkgerichte en onderzoeksprojecten die momenteel in de ProtheseAcademie worden opgezet en uitgevoerd
- discussiëren mee over mogelijk aanvullende vragen die in de ProtheseAcademie kunnen worden opgepakt
- weten hoe zij kunnen aansluiten bij en/of deelnemen in de ProtheseAcademie
Bewegen, gezonde voeding, het dragen van een helm, het stoppen met roken, voldoende slaap, het wassen van de handen….We weten dat het bijdraagt aan preventie van morbiditeit en mortaliteit. Maar waarom is het zo moeilijk om deze ‘obviously proven practice’ toe te passen, waarom is dit geen gemeengoed? Van kleine schaal naar grote schaal geven we u een beeld van hoe het wél kan. Voor u zelf, voor in de spreekkamer, voor in uw ziekenhuis of centrum, voor in uw dorp of stad. Zelfs op landelijke en Europese schaal blijkt verandering mogelijk.
Moderator: Casper van Koppenhagen, revalidatiearts Rijndam RC, locatie Erasmus MC), sportarts np. Casper is gepromoveerd op het onderwerp 'Fitheid en kwaliteit van leven bij mensen met een dwarslaesie'. Hij is auteur, blogger en podcastmaker van ‘KopCast’ en 'van geluk spreken' van Medisch Contact.
Sprekers:
- Norbert van den Hurk, huisarts in Leende, oprichter van het Gezonde Dorp (https://gezonddorp.nl) Norbert van den Hurk neemt u mee naar het dorp Leende waar hij en sportarts Hans van Kuijk de stichting het ‘Gezonde dorp’ hebben opgericht. Het Gezonde Dorp heeft als doel om samen met dorpsgenoten, de lokale en regionale middenstand, scholen, sportverenigingen, overheden en zorgverleners een wereld te creëren, waarin een gezond beeld van voeding en beweging leeft. Doel daarbij is het terugdringen van welvaartsziekten als obesitas, diabetes mellitus type 2 en hypertensie. Welke succesfactoren kwamen Norbert en Hans tegen?
- Lottie Kuijt-Evers en Sander Kerstens, docenten en onderzoekers van het lectoraat oncologische zorg binnen het Kenniscentrum Health Innovation van de Haagse Hogeschool. Het Medical Delta Living lab Better in – Better out beoogt het prehabilitatie traject bij mensen met darmkanker te optimaliseren. Hoe kan dit op een gepersonaliseerde manier worden gedaan? En voor wie heeft prehabilitatie een verder voordeel? Maar ook de vraag hoe dit financieel past binnen de zorg rondom darmkanker patiënten en de zin en onzin van RCT’s zullen tijdens de presentatie besproken worden. De presentatie geeft een startschot om het gewoon te gaan doen. https://www.medicaldelta.nl/living-labs-field-labs/medical-delta-living-lab-better-in-better-out
- Tim Boymans, orthopedisch chirurg, Beweeghuis Netwerk. Tim Boymans neemt u mee naar Maastricht-Heuvelland waar hij en orthopedisch chirurg professor Lodewijk van Rhijn een zorgnetwerk voor mensen met beweegklachten hebben opgericht. Het resulterende Beweeghuis Netwerk zet in op positieve gezondheid. Zelfmanagement en empowerment vinden zij belangrijk, maar hoe maakten zij dit tot succesfactoren?
- Adrie Bouma, projectleider GLIM (Groningen Leefstijl Interventie Model), wetenschappelijk onderzoeker UMCG. Adrie Bouma heeft vanuit Physicians Implement Exercise = Medicin (PIE = M) goed inzicht in wat barrières en succesfactoren zijn voor het toepassen van een op maatgemaakt leefstijl advies. Wat moet u wel doen en wat juist niet om gedrag positief te veranderen?
Leerdoel:
Deelnemers krijgen praktische adviezen over hoe zichzelf, hun patiënt of omgeving te stimuleren tot gezond gedrag. We delen dé succesfactoren.
De ziekte van Parkinson is na de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening, en de prevalentie van de ziekte van Parkinson zal de komende decennia snel toenemen. Non-farmacologische interventies zijn naast dopaminerge medicatie een essentieel onderdeel van de behandeling voor zowel de motore als non-motore symptomen bij de ziekte van Parkinson. De wetenschappelijke evidentie voor non-farmacologische interventies is de afgelopen jaren gegroeid, en daarnaast beginnen de onderliggende werkingsmechanismen op cerebraal niveau duidelijk te worden. Een uitdaging is om de revalidatiebehandeling op zo dicht mogelijk bij huis aan te bieden; door technologische ontwikkelingen wordt dit mogelijk. Het doel van dit symposium is om deze ontwikkelingen toe te lichten aan de hand van drie interventies.
Chair en spreker: Dr. Jorik Nonnekes (Radboudumc en Sint Maartenskliniek)
Sprekers:
- Drs. Sabine Schootemeijer (Radboudumc)
- Drs. Janna Maas (Radboudumc)
Programma:
- Allereerst zal drs. Sabine Schootemeijer een overzicht geven van het effect van beweeginterventies bij mensen met de ziekte van Parkinson. Ze zal ingaan op de benodigde trainingsintensiteit – en duur, en laten zien hoe de compliance (het volhouden van het sporten) verbeterd kan worden. Recente studies laten zien dat regelmatig sporten neuroplasticiteit bij mensen met Parkinson stimuleert wat een indicatie is dat beweeginterventies de progressie van de ziekte van Parkinson mogelijk kan remmen. Drs. Sabine Schootemeijer zal deze veelbelovende bevindingen toelichten, en bespreken of beweeginterventies wellicht ook al in de prodromale fase toegepast moeten worden.
- Drs. Janna Maas zal hierna ingaan op logopedische interventies om de spraakverstaanbaarheid bij mensen met Parkinson te verbeteren. De afgelopen jaren heeft ze onderzoek gedaan naar de effectiviteit van (online) logopedie op spraak en kwaliteit van leven bij de ziekte van Parkinson in de vorm van een klinische trial: de PERSPECTIVE-studie. Specifiek zal ze ingaan op de resultaten van dit onderzoek, evenals de voor- en nadelen van telerevalidatie bij mensen met de ziekte van Parkinson.
- Dr. Jorik Nonnekes zal tenslotte een overzicht geven van compensatiestrategieën om zowel continue als episodische loopstoornissen bij mensen met de ziekte van Parkinson te verminderen. Hij zal laten zien dat deze creatieve manieren om het lopen te verbeteren evidence-based zijn, en hij zal aan de hand van ambulante EEG-data laten zien wat het mogelijke onderliggende mechanisme is. Tenslotte zal hij ingaan op een recent ontwikkeld interactief platform dat mensen met Parkinson en zorgverleners helpt om de compensatiestrategieën toe te passen.